Porez na prenos apsolutnih prava podrazumeva porez koji se plaća prilikom prenosa uz naknadu:

• prava svojine na nepokretnosti
• prava trajnog korišćenja parking mesta u otvorenom stambenom bloku ili stambenom kompleksu
• prava intelektualne svojine
• prava svojine na upotrebljavanom motornom vozilu (osim na mopedu, motokultivatoru, traktoru i radnoj mašini), upotrebljavanom vazduhoplovu i plovilu
• prava korišćenja građevinskog zemljišta

Prenosom uz naknadu, kao predmetom oporezivanja, smatra se i sticanje prava na osnovu pravnosnažne sudske odluke ili drugog pojedinačnog akta državnog, odnosno drugog nadležnog organa ili lica sa javnim ovlašćenjem, sticanje prava svojine održajem, zatim prenos uz naknadu celokupne imovine pravnog lica kao i prodaja stečajnog dužnika kao pravnog lica –ako kupac nije preuzeo obaveze pravnog lica koje je kupio, ili je preuzeo samo deo tih obaveza.

Prenosi, odnosno sticanja apsolutnih prava koji su izuzeti od oporezivanja, jesu oni na koja se plaća PDV, prenos po osnovu raspodele likvidacionog ostatka koji se oporezuje u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak građana, prenos sa pravnog prethodnika na pravnog sledbenika u statusnoj promeni, u skladu sa Zakonom o privrednim društvima. Zatim, zamena motornog vozila izvršena u garantnom roku u skladu sa uslovima iz garancije, ako strane između kojih se zamena vrši pored vozila koje se zamenjuje ne daju drugoj strani i doplatu u vidu novca ili naknadu u drugom obliku. Takođe, ne plaća se porez na prenos apsolutnih prava ni prilikom sticanja prava svojine na posebnim delovima nepokretnosti deobom suvlasničke zajednice između suvlasnika u srazmeri sa njihovim suvlasničkim delovima na dan deobe. Porez na prenos apsolutnih prava ne plaća se ni po osnovu eksproprijacije.

Ko je obveznik poreza na prenos apsolutnih prava?

Zakonom o porezu na imovinu propisuje da je poreski obveznik prodavac odnosno prenosilac prava. Ipak, u praksi često obavezu plaćanja poreza na prenos apsolutnih prava preuzima kupac (na primer prilikom zaključenja ugovora o kupoprodaji nepokretnosti).  Međutim, i u slučaju da je ugovorom o prodaji nepokretnosti ugovoreno da će porez platiti kupac, poresko rešenje će glasiti na ime prodavca,  jer je po osnovu zakona prodavac poreski obveznik, dok će kupac biti naznačen kao solidarni dužnik. Shodno navedenom, u  slučaju da kupac ne plati porez, prinudna naplata biće pokrenuta protiv prodavca koji će biti dužan da ga plati,  s tim da može od kupca da zahteva refundaciju plaćenog iznosa.

Zakonom su propisani izuzeci od pravila da porez na prenos apsolutnih prava plaća prodavac odnosno prenosilac prava:

– Kod prenosa prava korišćenja građevinskog zemljišta i  prenosa prava svojine na motornom vozilu poreski obveznik je sticalac.

– U slučaju davanja građevinskog ili vodnog zemljišta u zakup poreski obveznik je zakupac.

– Kod prenosa po osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju poreski obveznik je davalac izdražavanja

 

Kada nastaje poreska obaveza?

Poreska obaveza nastaje danom zaključenja ugovora, osim  kad je predmet ugovora nepokretnost kao buduća stvar – u tom slučaju poreska obaveza nastaje ranijim od sledećih dana: danom upisa stečenog prava u odgovarajućem katastru ili primopredajom, odnosno stupanjem u posed nepokretnosti.

Kada nije zaključen punovažan ugovor o prenosu prava na nepokretnosti u smisli Zakona o prometu nepokretnosti poreska obaveza nastaje danom stupanja sticaoca prava u posed nepokretnosti.

U slučaju kada se prenos vrši po osnovu ugovora o doživotnom izdražavanju poreska obaveza nastaje danom smrti primaoca izdražavanja odnosno danom smrti saugovarača ako je ugovoreno u korist trećeg lica, a ugovorom nije određeno da svojina prelazi na davaoca izdražavanja u trenutku smrti trećeg lica.

Kod sticanja prava na osnovu odluke suda odnosno drugog nadležnog organa ili lica sa javnim ovlašćenjima – danom pravnosnažnosti te odluke, odnosno danom konačnosti tog akta.

U slučaju sticaja prava svojine održajem, danom pravnosnažnosti sudske odluke kojom je to pravo utvrđeno.

Kod sticanja prava iz viška deobne stečajne mase poreska obaveza nastaje danom pravnosnažnosti rešenja o deobi stečajne mase.

Ako prenos prava nije prijavljen u propisanom roku ili obveznik nema obavezu podnošenja prijave poreska obaveza nastaje danom saznanja nadležnog poreskog organa za prenos. Stopa poreza na prenos apsolutnih prava iznosi 2.5 %

Poreska oslobođenja

Zakonom o porezu na imovinu predviđene su situacija kada se porez na prenos apsolutnih prava ne plaća:

• Kod prenosa apsolutnog prava radi izmirenja obaveza po osnovu javnih prihoda, u skladu sa Zakonom o poreskom postupku i poreskoj administraciji
• Kod prenosa prava svojine na nepokretnosti diplomatskih i konzularnih predstavništava stranih država, pod uslovom reciprociteta
• Kod ulaganja apsolutnih prava u kapital privrednog društva – rezidenta RS, u skladu sa Zakonom o privrednim društvima (osim prava svojine na upotrebljavanom motornom vozilu, plovilu ili vazduhoplovu)
• Kada fizičko lice otkupom stambene zgrade ili stana u društvenoj/ državnoj svojini sa stanarskim pravom/pravom dugoročnog zakupa, stekne svojinu na toj zgradi/stanu srazmerno učešću društvenog/državnog kapitala u ukupnom kapitalu prenosioca prava.
• Na razmenu zemljišta kojom najmanje jedno pravno ili fizičko lice kome je poljoprivreda pretežna delatnost, pribavlja poljoprivredno zemljište radi njegovog grupisanja
• Kada se pravo svojine na nepokretnosti prenosi na davaoca doživotnog izdržavanja – supružnika saugovarača, odnosno lice koje se u odnosu na saugovarača nalazi u prvom naslednom redu, na deo nepokretnosti koji bi davalac izdržavanja po zakonu nasledio od saugovarača da je na dan zaključenja tog ugovora otvoreno nasleđe saugovaračeve imovine
• Na prenos uz naknadu ambulantnih vozila, specijalnih putnčkih vozila za obuku kandidata za vozače sa ugrađenim duplim nožnim komandama, putničkih vozila registrovanih za taksi prevoz i putničkih vozila za rent a car – licu koje je registrovano za obavljanje delatnosti škola za vozače, odnosno za taksi ili rent a car, (pod uslovom da tu delatnost obavlja najmanje 5 godina od sticanja vozila)
• Kod prodaje pravnog lica kao stečajnog dužnika – u srazmeri sa učešćem društvenog/državnog kapitala u ukupnom kapitalu tog pravnog lica.
• Na prenos apsolutnog prava na imovini ili delu imovine subjekta privatizacije (uključujući i imovinu subjekta privatizacije u restruktururanju), sa subjekta privatizacije na kupca imovine u postupku privatizacije, po propisima kojima se uređuje privatizacija
• Na sticanje imovine ili ostvarivanja obeštećenja po Zakonu o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju za oduzetu imovinu
• Kod konverzije/ pretvaranja prava korišćenja/prava zakupa, u pravo svojine na građevinskom zemljištu, u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji, odn. Zakonom o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu.
• Kod sticanja prava svojine na zemljištu po osnovu komasacije
• Kada je međunarodnim ugovorom koji je zaključila RS uređeno da se neće plaćati porez na prenos apsolutnih prava

 

Po osnovu kupovine prvog stana – na prenos prava svojine na stanu/ porodičnoj stambenoj zgradi odnosno svojinskom udelu na toj nepokretnosti fizičkom licu koje kupuje prvi stan (ostvaruje se za površinu koja za kupca prvog stana iznosi do 40 m2 i za članove njegovog porodičnog domaćinstva koji je od 01.jula 2006. godine nisu imali u svojini, odnosno susvojini stan na teritoriji RS – do 15 m2 po svakom članu,  pod sledećim uslovima:

1. Da je kupac prvog stana punoletni državljanin Republike Srbije
2. Da ima prebivalište na teritoriji Republike Srbije
3. Da od 01. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu koga stiče prvi stan, nije imao u svojini/susvojini/zajedničkoj svojini stan na teritoriji Republike Srbije.
4. Da za kupca, odnosno člana porodičnog domaćinstva kupca za koga se kupuje prvi stan nikada nije ostvareno pravo na refundaciju PDV ili na oslobođenje od poreza na prenos apsolutnih prava

Propisani uslovi moraju biti ispunjeni na dan zaključenja ugovora o kupovini stana.